2024, karbon piyasaları için bir hesaplaşma yılından bir kurtuluş yılına mı dönüşecek? 

Mevcut karbon kredilerinin güvenilirliğinin yoğun bir şekilde incelendiği bir yılın ve COP28 iklim zirvesinde uluslararası karbon ticareti kuralları konusunda bir anlaşma eksikliğinin ardından, karbon piyasaları bu sıkıntılı durumdan çıkmak için çabalıyor. 

Yaban Hayatı Koruma Derneği'nin (Wildlife Conservation Society - WCS) Güneydoğu Asya bölgesel karbon danışmanı Colin Moore, yayınlanan yıllık raporlar aracılığıyla yeni ve güncellenmiş verilere erişilmesinin birkaç ay alacağını söylüyor. Kesin rakamlar henüz açıklanmadı. Ancak, 2024'e doğru, piyasalardaki belirsizliğin karbon kredisi talebi üzerinde baskı yaratmaya devam ettiği görülüyor. Moore, "[Bastırılmış talebin kapsamını] gerçekten bilmek için bu raporları beklememiz gerekecek, ancak projelerimiz ve piyasada duyduklarımız açısından bunun kesinlikle [karbon fiyatları üzerinde] bir etkisi oldu." dedi. Uluslararası bir sivil toplum kuruluşu olarak WCS, doğaya dayalı karbon projelerinin geliştirilmesini destekliyor. 

2023'te karbon piyasaları, standart belirleyici Verra tarafından onaylanan karbon kredilerinin çoğunluğunun "değersiz" olduğunu iddia eden ve ocak ayında yayınlanan bir medya raporuyla, daha başlangıçta tanımlandı. Bunu, Güney Kutbu iklim danışmanlığı liderliğindeki, dünyanın en büyük doğa temelli projelerinden birinin, karbonu ne kadar dengelediğini abarttığının ortaya çıkması izledi. 

Uluslararası bir karbon yatırımı yönetim firması olan Carbon Growth Partners'ın kurucusu ve baş etki sorumlusu Charles Bedford, yeşil badana korkusunun kurumsal karbon kredisi talebinde azalmaya yol açtığını ve pek çok kişinin "eleştirilme riskine girmek yerine sorunu ortadan kaldırmaya çalıştığını" söyledi. "Bu; iklim, insanlar ve doğa için felaket." dedi. 

Düşük karbon fiyatları, karbon projesi geliştiricilerinin fon toplamasını ve finansal sürdürülebilirliğini kanıtlamasını zorlaştırıyor. Aynı zamanda WCS'yi Güneydoğu Asya İklim ve Doğa Temelli Çözümler Koalisyonu'nun (Scene) bir üyesi olarak temsil eden Moore, "Bazı projelerin başlamaması ya da ayakta kalma mücadelesi vermesi gibi gerçek bir risk var." dedi. Ayrıca Moore, halihazırda kredi satmış ve nakit rezervi oluşturmuş mevcut projelerin fiyatlardaki düşüşe karşı daha iyi bir konumda olmalarına rağmen bunların sayısının, yeni veya geliştirmenin ilk aşamalarında olan projelerin sayısından daha az olduğunu söyledi. 

İyi tarafından bakıldığında, başka uzmanlar yatırımcı ve kurumsal güvenin geri döndüğü ve bunun da pazarın büyümeye hazır olduğunu gösterdiği görüşünde. Bedford, "Yatırımlar yukarı yönlü karbon projesi geliştirmeye aktı ve kurumsal yatırımcılar devreye girdi." dedi. Aynı zamanda Hong Kong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde çevre ve sürdürülebilirlik alanında yardımcı doçent olarak görev yapan Bedford, "2024, birbirlerine, Birleşmiş Milletlere ve Bilime Dayalı Hedefler Girişimi (SBTi) aracılığıyla verdikleri iddialı taahhütlerin karbondan arındırma gerçeğiyle çatışmasıyla birlikte, şirketlerin ve ülkelerin, karbon piyasalarına agresif bir şekilde geri döndüğünü görecek." dedi.  

Profesyonel hizmetler firması KPMG, karbon piyasalarına ilişkin yakın zamanda yaptığı bir yorumda, 2023'te gündeme gelen temel sorunların ele alınması nedeniyle, bu yıl gönüllü karbon piyasalarında büyük bir toparlanma yaşanacağına dair olumlu göstergelerin bulunduğunu söyledi. Analistler, hassas metodolojilerin birleştirilmesinin, dürüstlük kılavuzunun ve önlemlerinin yayınlanmasının ve raporlama uygulamalarını çevreleyen mevzuatın geliştirilmesinin önemli gelişmeler olduğunu belirtti. KPMG, "Bütün bunlar en çok ihtiyaç duyulan güven duygusuna ve pazar konsolidasyonuna yol açabilir" dedi. 

Karbon kredilerinin firmalara daha fazla karbondioksit salımı için mazeret vereceği korkusuna rağmen, geçen yıl Ekim ayında yayınlanan bir Ekosistem Pazar araştırması, gönüllü karbon piyasalarına katılan şirketlerin kendi salımlarını yıllık bazda azaltma olasılığının 1,8 kat daha fazla olduğunu ortaya koydu. 

Anlamlı kazançlar 

Moore, karbon piyasasının bütünlüğü hakkında konuşan seslerin sayısının giderek artmasının bu yıl dikkat edilmesi gereken bir diğer olumlu nokta olduğunu söyledi: "2023'ten çıkacak en iyi şeylerden biri, yüksek dürüstlük ve yüksek kaliteli karbon kredilerine daha fazla odaklanılmasıdır." 

Geçtiğimiz yıl önde gelen karbon yönetişim kuruluşları, karbon muhasebesi metodolojilerine yönelik eleştirilere yanıt olarak, yüksek kaliteli karbon kredilerinin belirlenmesine yönelik yeni ilkeler ve kılavuzlar yayınladı. Gönüllü Karbon Piyasası Dürüstlük Konseyi (The Integrity Council for the Voluntary Carbon Market - ICVCM), yüksek bütünlüğe sahip karbon kredileri için bir referans noktası olarak mart ayında 10 Temel Karbon İlkesini açıkladı. Bunu haziran ayında Gönüllü Karbon Piyasaları Girişimi (Voluntary Carbon Markets Initiative - VCMI) tarafından yayınlanan ve karbon dengelemelerinin kurumsal kullanımını değerlendirmek için kullanılması amaçlanan Talep Uygulama Kuralları takip etti. Bedford, "ICVCM ve VCMI, proje kalite standartlarını açıkça belirleyen, daha olumlu bir gelecek için yol gösteren, net talep rehberliği sağlayan güçlü yapısal değişiklikler ve liderlikle masaya geldi. Artık şirketlerin eylemsizliği veya geliştiricilerin düşük kaliteli projeleri için hiçbir mazeret yok.” dedi. WCS'den Moore ise şunları söyledi: "Geri kalan talebi yüksek kaliteli kredilere yönlendirmeye çalışmak için bu rehberleri ve bu örnekleri yayınlamanın doğru zamanındayız." 

Yakın zamanda Dubai'deki COP28'de ICVCM, VCMI ve diğer dört karbon piyasası gözetim organı, gönüllü karbon piyasalarını bir iklim eylemi aracı olarak teşvik etmek için iş birliği yapacaklarını duyurdu. KPMG, “bu hamlenin devam eden dürüstlük mücadelesine ve kafa karışıklığına son vereceğini” söyledi. Verra ve Gold Standard gibi önde gelen standart belirleyiciler de standartlarını uyumlu hale getirmek için güçlerini birleştirdi. Ancak COP28'deki müzakereciler, Paris Anlaşması kapsamındaki uluslararası karbon ticareti kuralları konusunda, özellikle de ikili anlaşmaları kapsayan ve salım ticareti piyasası ve mekanizmasıyla ilgili olan maddeler hakkında fikir birliğine varamadı. 

Bedford, "BM, piyasa kurallarını belirleyecek bir yapıyı hiçbir zaman hayata geçiremeyebilir. Ancak ülke hükümetleri, düzenleyiciler, standart kurumlar, şirketler ve yatırımcılar nasıl ilerleneceği konusunda fikir birliğine varmak için BM’i aradan çıkardılar ve ve bu konuda adımlar attılar." dedi. Ancak KPMG, açık bir rehberliğin ve üzerinde anlaşmaya varılan kuralların bulunmaması nedeniyle, bu tür müzakerelerde daha küçük ülkelerin daha kısıtlı ve olumsuz sonuçlar alabileceği yönündeki endişesini dile getirdi: “Uluslararası karbon piyasalarında sınırlı deneyimi veya kapasitesi olan daha küçük ülkeler için, finansmanı uygun koşullarla güvence altına almak zorlayıcı olabilir.” 

KPMG, salım ticareti piyasasına dair bir anlaşmanın bulunmamasının aynı zamanda "gönüllü karbon piyasaları için belirsizlikle dolu bir yıl daha” anlamına geldiğini ancak “aynı zamanda uluslararası karbon ticaretinin kurallarını şekillendirmeye devam etme fırsatı" da olduğunu geldiğini söyledi. 

Gözlemciler, ticaretin ötesinde, Verra'nın REDD+ projeleri için yeni metodolojisinin uygulanmasına da yakından bakıyor. Kasım ayında başlatılan uygulama, proje düzeyindeki ormansızlaşmaya bakmak yerine, ormansızlaşmaya ilişkin temel çizgileri belirlemek için yargısal bir yaklaşım kullanıyor. Moore, bu yeni metodolojiye dayalı veri setlerinin 2024 yılında ortaya çıkmaya başlamasının beklendiğini söyledi. 

Moore, "Yeni metodolojinin hem projenin uygulanabilirliği hem de bu kredilerin algılanması açısından piyasada yaratacağı etki, izlenmesi ilginç bir dinamik olacak." dedi. Bunun aynı zamanda, eski metodolojileri kullanan ve nasıl fiyatlandırılıp finanse edilmeye devam edileceği sorusuyla karşı karşıya kalan eski karbon kredileri projelerinin geleceği hakkında önemli konuşmaları da tetikleyeceğini söyledi.