Amman’da hızla büyüyen mini ormanlar

Ürdün'ün başkenti Amman'ın doğusundaki bir sanayi mahallesinden geçerken, otomobil galerilerinin ve beton binaların yanında bulmayı beklediğiniz son şey, baharda kır çiçeklerinin açtığı, tomurcuklanan bir ormandır.

‍

Mini orman, son beş yılını Amman'da benzer alanları beslemekle geçiren 39 yaşındaki Ürdünlü mimar Deema Assaf ve Japon iş arkadaşı Nochi Motoharu'nun buluşu. Amman’ın bölgelerinden biri olan Marka’daki genç ağaçların arasında dolaşan Assaf, "Projemiz pek çok şeyle ilgili" diyor. "Sıcaklığı daha dayanılır hale getirmek, yeşil örtüyü artırmak ama daha da önemlisi binlerce, hatta milyonlarca yıldır var olan nesli tükenmekte olan bitki türlerinin yeniden hayata kazandırılmasıyla ilgili."

‍

Halihazırda dünyanın en sıcak şehirlerinden bazılarına ev sahipliği yapan Orta Doğu, küresel ortalamanın iki katı hızla ısınıyor. Yaklaşık 11 milyon nüfuslu Ürdün'ün bazı bölgelerinde sıcaklıklar, Ağustos ayında vatandaşların bu yıl yaşadığı ikinci sıcak hava dalgası sırasında 45°C''ye yaklaştı.

‍

Yedi tepeye yayılan Amman, deniz seviyesinden 700 metreden yüksek bir plato üzerinde yer alıyor. Bu durum şehrin diğer bölgelerine göre daha serin olmasını sağlıyor ancak şehrin kurak iklimi onu küresel ısınmaya karşı özellikle savunmasız kılıyor. Tahminler, yüzyılın ortasında Ürdün'de 45°C'nin üzerindeki sıcaklıkların yaygınlaşacağını gösteriyor; bilim insanları, insan kaynaklı iklim değişikliği olmasaydı bu düzeyde bir ısınmanın son derece nadir veya imkansız olacağını belirtiyor.

‍

Kurak Amman daha da ısınıyor

Temmuz ve Ağustos aylarında sıcak hava dalgası uyarıları alan Ürdün, kavurucu sıcaklıklarla mücadele etmek için daha fazla ağaç dikiyor.

‍

Assaf ve Nochi, Amman’daki kentsel bölgeleri araştırarak insanların sıcaktan kurtulmasına yardımcı olmak ve gölge veren ormanlara dönüştürülebilecek alanlar buldu. Şimdiye kadar beş tane alanı geliştirdiler, hatta bir zamanlar çöplük olan bir arazi parçasını bile kullandılar. Sonbaharda ise 1.000 metrekareye yayılacak altıncı ve en büyük projelerine başlayacaklar. Çalışmaları Alman Federal Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Bakanlığı tarafından finanse ediliyor ve yerel yönetimle ortaklaşa uygulanıyor.

‍

Assaf, Amman'ın mini ormanlarındaki ağaçların hâlâ genç olmasına rağmen, açık alanlarla karşılaştırıldığında gölgeliklerinin altında yaklaşık 14 derecelik hissedilir bir soğutma etkisi olduğunu söylüyor ve Assaf "Kesinlikle bir fark var" diyor.

‍

Assaf ve Nochi, Japon botanikçi Akira Miyawaki'nin 1970'lerde geliştirdiği bir yöntemi kullanıyor. Miyawaki yaklaşımı, yerli ağaçların birbirine yakın şekilde yoğun bir şekilde dikilmesini içeriyor. Fidanlar arasında güneş ışığı ve toprak besin maddeleri için yoğun bir rekabeti körükleyerek hızlı büyümenin tetiklenmesini sağlıyan yöntem sayesinde on yıl gibi kısa bir sürede bir orman ortaya çıkarılması mümkün. 

‍

Japonya'nın II. Dünya Savaşı sonrasındaki sanayi patlamasının ortasında, ülkedeki ormanların ve yeşil alanların çoğunun yok olduğu dönemde geliştirilen ve 20. yüzyılın sonlarında popüler hale gelen yöntem Avrupa'dan Güneydoğu Asya'ya ve Güney Amerika'ya kadar birçok yerde tekrarlandı. Bu yöntemi Ürdün’de uygulamak için aylar süren araştırmalar sonucu Ürdün coğrafyasında hangi bitkilerin insan müdahalesi olmadan gelişme olasılığının daha yüksek olduğuna dair tarihsel kayıtlardan elde edilen bilgiler bir araya getirildi.

‍

Bununla birlikte Ürdün'ün önemli bir etki yaratabilmesi için daha fazla ağaca ihtiyacı olacak. Amman çoğunlukla beton binalar ve bloklardan oluştuğu için kentin belirli bölgelerinde kurulacak küçük ormanların artan ısıyı azaltmada büyük bir etkisi olacağı konusunda şüpheler mevcut. Ayrıca sulama için finansman ve su kaynakları ihtiyacını öne sürerek hükümetin 2030 yılına kadar 10 milyon ağaç dikme hedefine ulaşma becerisini de sorgulanıyor.

‍

Assaf, mini ormanlarının tek başına Ürdün'ün ısı sorununu çözmeyeceğini kabul ediyor. Son projesi tamamlandığında ormanlar Amman'ın toplam yüzölçümünün yalnızca küçük bir kısmını kapsayacak. Yine de girişiminin yeşil alanları korumak ve çok geç olmadan insanları yerel ekolojiyle yeniden buluşturmak için daha fazla eyleme ilham vermesini umuyor.

‍