Depremin Ardından: Yapay zeka ve gelişmekte olan teknoloji, yardım çabalarına nasıl fayda sağlıyor?

6 Şubat'ta Türkiye'nin güneydoğusunda gerçekleşen yıkıcı Kahramanmaraş depremi, teknolojinin afet bölgelerinde kısa, orta ve uzun vadeli yardım çabalarını nasıl giderek daha fazla desteklediğini gösteriyor.

Büyüklükleri 7,8 ve 7,5 olarak kaydedilen iki depremin bölgede yarattığı yıkımın boyutunu anlamak güç.  50.000 kilometrekareden geniş bir alanda on ili kapsadığı tahmin edilen yıkımda 16 Şubat itibarıyla hayatını kaybedenlerin sayısı yaklaşık 42.000 kişi olarak belirtildi. Dünya Sağlık Örgütü, gerçekleşen Maraş depremini Avrupa’yı son 100 yılda etkileyen en kötü felaket olarak değerlendirdi. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres ise felaketi “feci bir doğal afet” olarak nitelendirdi.

Depremden etkilenen milyonlarca insanın yaşadığı zorlukları hafifletmek için oluşturulan yardım çabalarında gelişmekte olan teknolojilerin sağladığı desteğin ön plana çıktığını görüyoruz.Gelişen teknolojiler, 2000’li yılların başından beri afet yardım çabalarının temel stratejilerini belirlese de,Türkiye-Suriye’de gerçekleşen depremlerdeki arama faaliyetlerini öncekilerden ayıran şey; açık kaynaklı web sitelerinin, yapay zekanın ve sosyal medyanın kullanım ölçeği.

‍

Depremlerde teknolojinin yenilikçi kullanım alanları:

Her iki ülkeye de dünya çapında hızlı bir şekilde destek sağlandı, maddi bağış ve çözümler sunuldu. Bunun yanında yenilikçi teknoloji çözümleri ile bölgede bazı etkili yöntemler takip edildi:  

1. Hayati bilgileri paylaşmak ve destekleri organize etmek için sosyal medyanın kullanımı deprem sonrası organizasyon için büyük önem taşıdı. Örneğin Twitter algoritması, tweet'lenen acil yardım mesajlarını konumlarıyla birlikte bulutta tutarak onları arama kurtarma sayfalarını yöneten kullanıcılarla paylaştı.

2. Geliştirilen tiz sesli düdük uygulaması ile enkaz altında mahsur kalanların telefonlarından dikkat çekebilmesine olanak sağlandı.

3. Meta’nın yıllardır kullanımda olan, bireylerin ailelerine ve arkadaşlarına güvende olduklarını bildirmelerini sağlayan bir güvenlik bildirisi özelliği kullanıldı.

4. Arama ve kurtarma ekipleri (AKUT da dahil olmak üzere), kurtarma operasyonları ve gönüllülük hakkında bilgileri kamuoyuna yaymak için kendi WhatsApp yardım hattını kurdu.

5. Kripto topluluğu,  reel kullanımıyla ilgili sorular olmasına rağmen, geleneksel bankacılık operasyonlarının duraksadığı anlarda  finansal bir yardım eli sunarak milyonlarca dolar bağış topladı.

6. Genç topluluklar öncülüğünde açık kaynaklı kriz yardımı web siteleri ve platformları kuruldu. Kurtarma hizmetleri için ısı haritalarının oluşturulması, yardım çağrılarının derlenmesi, kan bağışı için gerekli koordinasyonun sağlanması, geçici barınma sağlayıcılarının düzenlemesi, yiyecek ve giyecek dağıtanlar için kurulan bağlantılar; oluşturulan websiteleri üzerinden kontrol edildi.  

7. Microsoft Türkiye, tüm teknolojilerini afet bölgesinde faaliyet gösteren grupların kullanımına ücretsiz olarak sundu. Daha önceki bu tür felaketlerde olduğu gibi, etkilenen bölgenin daha geniş bir görüntüsünü sağlamak için uydu görüntüleri kullanıldı. Görüntüler, yardım kuruluşlarının en çok etkilenen bölgeleri belirlemesine ve yardımın etkili bir şekilde iletilmesini sağlamak için kritik önem taşıyan altyapı durumunun saptanmasına yardımcı oldu.

‍

Felaketlerde neden teknolojiye odaklanılıyor?

Maraş depremin ardından teknoloji birkaç nedenden dolayı çok yaygın olarak kullanıldı, Türkiye’de gelişen teknolojilere olan ilginin giderek artması, en başta gelen nedenlerden biri.Kripto kullanımda Türkiye dünya çapında 12. sırada yer alıyor. Türkiye, Avrupa'nın en genç nüfusuna sahip ve özellikle genç kuşaklar ülkenin teknolojik altyapısını geliştirmek adına adımlar atıyor, aynı zamanda birçok büyük teknoloji girişimcileri ve yeni kurulan şirketlere ev sahipliği yapıyor. Bu nedenle, Türkiye’degençliğin teknolojik becerilerini kullanarak geleneksel biçimlerdeki yardım çabalarının desteklenmesi şaşırtıcı değil.

‍

Teknolojinin uzun vadedeki önemi

Teknolojik gelişmeler yaşanan felaketin yönetilmesinde hayati bir rol oynamaya devam ediyor. Özel ihtiyaçlar ortaya çıktıkça, teknoloji bu ihtiyaçlara yanıt vermeyi sürdürecek. Kripto kullanımı açısından, blockchain teknolojisi, finansal desteği etkin bir şekilde dağıtmak için şeffaf ve güvenli bir araç yaratarak parasal yardım dağıtımını kolaylaştırmaya yardımcı olacak.

Arama kurtarma gibi özel beceri gerektiren görevlere yardımcı olmak için yapay zekanın başarılı bir şekilde kullanılması göz ardı edilmemeli. Gelecekte, yapay zeka, deprembölgelerini izlemek ve gelecekteki afetleri tahmin etmeye yardımcı olacak güvenilir veri kümeleri oluşturmak, olası sonuç modelleri geliştirmek ve dolayısıyla hazırlık mekanizmalarını desteklemek için kullanılabilir. Metaverse teknolojisinin depremlerin etkisini simüle etmek ve insanlara bunlara nasıl tepki verecekleri konusunda eğitim vermek için kullanılması muhtemel.

Teknoloji, afet yardımı çabalarında artan ve giderek paha biçilmez bir rol oynuyor. İster çok sayıda veriyi filtrelemek ve analiz etmek için yapay zeka, ister yerelleştirilmiş çözümler oluşturmak için açık erişimli yazılım, ister arama ekiplerini desteklemek için robotik kullanıyor olsun, teknoloji arama-kurtarma ve insani yardım çabalarını hızlandırıyor ve büyütüyor, ve böylece hayatlar kurtarıyor.

Anında kurtarma ve destek çabalarının ötesinde teknolojinin, toplulukları gelecekteki herhangi bir felakete karşı daha dayanıklı hale getiren daha uzun vadeli faydaları var. Teknolojiyi insani yardım çalışmalarına entegre ederek, kuruluşların çözümlere yatırım yapmasına, test etmesine ve ölçeklendirmesine olanak sağlayarak gelecekteki felaketlerle mücadele için daha hazırlıklı bir ortam sağlanabilir. Felaketlerin iklim kaynaklı çok daha yaygın hale geldiği bir dünyada, teknoloji canlıların hayatta kalma olasılığını arttırabilir.