Kalkınma finansmanını dönüştürmek için ne gerekecek?

Geçen yaz Barbados'ta başlatılan ve yakın zamanda güncellenen Bridgetown Girişimi, iklimle ilgili olayları ve pandemileri önlemek için herkesi bu alanlardaki yatırımlarını üst düzeye çıkarmaya çağırıyor. Doğru strateji ile çok taraflı kalkınma bankaları bu küresel görevde merkezi bir rol oynayabilir.

Yükselen sıcaklıklar, aşırı hava koşulları ve artan doğal afetlerle kuşatılmış bir dünyada, iklim değişikliği ve gelecekteki pandemi tehdidi konusunda kararlı eylemin aciliyeti hiç bu kadar belirgin olmamıştı. Bu tehditler hepimizi etkileyecek ancak Yengeç Dönencesi ile Oğlak Dönencesi arasındaki ülkeler - Karayipler ve Pasifik ülkeleri ve küresel nüfusun diğer %40'ının yaşadığı Latin Amerika, Afrika ve Asya bölgeleri dahil - şu anda başka yerlerden dört kat daha fazla kayıp yaşıyor.

Küresel iklim krizi ancak küresel bir seferberlik ile çözülebilir. Geçen yaz Barbados'ta başlatılan ve yakın zamanda güncellenen Bridgetown Girişimi, hepimizi iklim olaylarını ve pandemileri önleme ve bunlara yanıt verme çabalarımızı en üst düzeye çıkarmaya çağırıyor. Gelecekte yaşanacak daha yüksek maliyetleri önlemek için şimdi yatırım yapmanın gerekliliğini vurguluyor.  

Bu noktada atılması gereken adımlar dört maddede incelenebilir: Küresel finansal sistemi darbelere daha dayanıklı hale getirmek; iklim değişikliğini hafifletme ve tıbbi araştırmaları hızlandırabilmek için özel sermaye akışlarının önündeki engelleri kaldırmak; hükümetlerin vatandaşlarını, topluluklarını ve ülkelerini iklimle ilgili felaketlere ve salgın hastalıklara karşı daha dayanıklı hale getirebilmeleri için onlara verilen uzun vadeli, düşük maliyetli kredilerin artırılması; ve afet sonrası yeniden yapılanmayı finanse etmek için yeni borç dışı kaynaklar bulunması. Bridgetown Girişimi, bu hedeflere ulaşmak için küresel finansal mimaride acil reformlar öneriyor ve dünyanın en fakir ülkelerine yönelik imtiyazlı kredi ve hibelerin üç katına çıkarılması çağrısında bulunuyor.

Aynı zamanda en fazla yararlanabileceğimiz kaynaklar olan kalkınma bankalarındaki sermaye mevcudiyetini ve kullanımını da en üst düzeye çıkarmak önemli. Çok taraflı kalkınma bankaları (Multilateral Development Banks – MDB), iklim değişikliğini ve pandemileri önleme ve bunlara yanıt verme küresel misyonunda önemli bir role sahip. Avrupa Yatırım Bankası gibi kurumlar, 2019 Birleşmiş Milletler İklim Eylemi Zirvesi'nde belirlenen 2025 hedefleri doğrultusunda iklimle ilgili finansmanı artırıyor.

Ekonomistler Vera Songwe, Nicholas Stern ve Amar Bhattacharya'nın tahminleri, gelişmekte olan dünyanın iklim ve pandemik risklere karşı direnç oluşturmak için yılda en az 350 milyar dolar daha düşük maliyetli finansmana ihtiyacı olduğunu gösteriyor. Bu, şu anda en fakirlere verilenin ötesinde, MDB kredisinin neredeyse üç katına çıkarılmasını gerektirecek.

İklim direncine yönelik kredileri üçe katlama hedefine yaklaşmak için kalkınma bankalarının daha fazla ödenmiş sermayeye ihtiyacı olacak. Bu nedenle, güncellenen Bridgetown Girişimi, MDB için 100 milyar dolar daha toplama çağrısında bulunuyor.

Bu sermayeden en iyi şekilde yararlanmak için MDB desteğini nasıl tahsis ettiğimizi modernleştirmemiz gerekecek. Kalkınma bankaları en yoksul ülkelere odaklanmakta haklıyken, dünyadaki yoksul insanların %70'i şu anda imtiyazlı ve hibe benzeri kaynaklar için uygun olmayan orta gelirli ülkelerde yaşıyor. Milyonlarca insan artık bir iklim felaketi veya bir pandemi sonrasında daha da yoksullaşma riskiyle karşı karşıya. Mevcut imtiyazlı düzenlemeleri değiştirmenin dışında, orta gelirli ülkelerdeki savunmasız nüfuslar arasında dayanıklılık oluşturmaya yönelik yatırımları hedeflemek için yeni uzun vadeli, düşük maliyetli borç verme araçlarına ihtiyaç var. Bu bağlamda, AYB (Avrupa Yatırım Bankası) kısa bir süre önce, devlet emsalleri için kredi vadelerinin on yılı ödemesiz olmak üzere 30 yıla kadar uzatılmasını onayladı.

Geçtiğimiz yıl COP27'deki harekete geçirme çağrısının ardından, MDB İklim Grubu, dayanıklılığı tüm ülkeler düzeyinde ele alan bir yaklaşımı benimsedi. Bir ülkenin kendi önceliklerine uygun olarak yeşil bir geçişi teşvik edecek politika, yatırım ve kapasite geliştirme önlemlerine odaklanan bu yaklaşım, proje bazında iklim finansmanından ulusal ve küresel sonuçları vurgulayan daha kapsamlı finans bakış açısına geçişi vurguluyor.

Özetle Bridgetown Girişimi'nin dönüştürücü vizyonuna göre, sürdürülebilir bir geleceğe finansal sistemlerde reformlar yapılarak, iklim yatırımlarını artırarak ve savunmasız devletleri dinleyerek ulaşılabilir.

‍