Kara Cuma panzehiri: Amaç gözeten markalar

Pandemiyle birlikte 2020 yılında başlayan ve 2021 yılında devam eden, tüketicilerin harcama motivasyonundaki düşüşün bu yıl da artan yaşam maliyetleri ve bütçe kaygıları nedeniyle tatil harcamalarında da düşüşe yol açacağı öngörülüyor.

Bu ceketi almayın

Attest tarafından 1000 kişilik bir örneklem ile Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırma sonucunda katılımcıların %38’i alışverişe ayırdıkları bütçelerini gündelik harcamalar için ayıracaklarını söylüyor. %34’ü ekonomik belirsizliklere karşı paralarını saklayacaklarını belirtirken %10’u bu bütçeyi elektrik faturalarını ödemek için kullanacağını belirtiyor. Araştırma, Kara Cuma kapsamında harcama yapacağını belirtenlerin bile geçtiğimiz seneye kıyasla daha az harcama yapacağını gösteriyor. Geçtiğimiz yıl Amerika Birleşik Devletleri’ndeki tüketiciler Kara Cuma kapsamında ortalama 300 ve 500$ arası harcama yaparken, bu yıl anket çalışmasına katılan kişilerin üçte birinden fazlasının 101 ve 300$ arası harcama yapacağı öngörülüyor.

Araştırma şirketi Attest’in CEO’su Jeremy King’e göre en hevesli tüketiciler dahi para tasarrufu yapmaya çalışacak.

Yeni veriler son yıllarda tüketim karşı trendlerinin tüketiciler arasında giderek daha fazla ilgi ve önem kazandığını gösteriyor. Patagonia ve REI gibi şirketler uzun zamandır Kara Cuma’yı aşırı tüketime, çevresel yozlaşmaya ve kirliliğe karşı bir duruş sergilemek için kullanıyor.

Patagonia’nın “Bu Ceketi Almayın (Don’t Buy This Jacket)” kampanyası 2011’den beri devam ediyor. REI ise 2015’ten beri her yıl mağaza kapılarını Kara Cuma’ya kapıyor. Bu yıl da REI, tüketicileri ve çalışanları bugünü dışarıda geçirmeleri için teşvik ediyor. Bu kararı araştırmaya katılanların %60’ı destekliyor.

Bu kampanyaların yanında Teemill ve Freitag adlı iki şirket de tüketicilerin daha bilinçli alışveriş yapmalarını desteklemek için döngüsel iş modelleri ile öne çıkıyor.

Geri getir

Bu Kara Cuma, Birleşik Krallık’ta faaliyet gösteren, baskı tedarikçisi Teemill , “#GeriAlCuması #TakeBackFriday” kampanyası düzenliyor. Bu kapsamda 10.000 mağazayı içeren komünitesinden destek alarak, artık giyilmeyen Teemill üretimi giysilerin geri gönderilmesini talep ediyor. Geri gönderilerin giysileri yeni ürünlere dönüştürmeyi hedefleyen Teemill geri gönderimi teşvik etmek için tüketicilere ödeme yapıyor.

2014 yılında kurulan Teemill, uluslararası sivil toplum kuruluşlarından sosyal medya fenomenlerine uzanan 10.000’den fazla markayı içeren bir tedarik zinciri ile çalışıyor. Bu bağlamda Teemill, açık erişimli bir döngüsel tasarım ve tedarik zinciri platformu sağlıyor. Bu platform BBC Earth, Greenpeace, Lush, ve WWF gibi pek çok kurumun döngüsel bir tedarik zincirine bağlı e-ticaret mağazaları kurmalarını sağlıyor. Böylece bu kurumlar döngüsel giyim ürünleri üretebiliyor, satabiliyor veya dönüştürebiliyor.

Teemill ürünleri aynı zamanda geri dönüştürülme hedefiyle üretiliyor. Şirket, doğal kaynakları ve yenilenebilir enerjiyi kullanarak talebe göre üretim yapıyor.  Ürünler eskidiğinde müşteriler giysilerin etiketinde yer alan QR kodunu tarayarak ürünü geri gönderebiliyor. Bunun karşılığında gelecek harcamalar için 5£ değerinde mağaza kredisi alıyorlar. Bu sistemin çevresel etkisi ölçeklendirildiğinde ortaya şu rakamlar çıkıyor:

30.000 kg organik pamuğun atık sahalarına gitmesi engellendi.

milyon kg CO2 eşdeğerinde salım engellendi.

586 milyon litre su tasarruf edildi.

Takas et

Freitag adlı bir şirket kamyon muşambalarından, bisiklet iç lastiği, yolcu kemeri ve geri dönüştürülmüş plastiklerden çanta ve aksesuar üretiyor. Kara Cuma’yı protesto etmek için Freitag tüm çevrimiçi mağazalarını kapatıyor. Bunun yerine müşterilerin Tinder tarzı bir uygulama (“Ödemesiz Alışveriş – Shopping Without Payment”) üzerinden çantalarını takas etmelerini sağlıyor.

Freitag bu yıl ilk defa dünyanın farklı yerlerindeki 15 mağazasında müşterilerin eski çantalarını getirip bırakılan çantalar arasından uygun bulduklarını almalarını sağlayan bir çevrimdışı takas sistemi yürütecek.

Bu doğrultuda daha fazla çanta satma ve sorumlu tüketim arasındaki dengeyi korumak önemli. Freitag bu dengeyi oldukça dayanıklı ve su geçirmez bir madde olan muşambanın ömrünü ileri dönüşüm ile uzatarak sağlıyor.

Sonuç olarak, artık ürün bolluğu ve kullan-at stratejileri markalar tarafından tercih edilmediği gibi tüketiciler tarafından da protesto ediliyor. Sosyal ve ekonomik krizlerin etkisi de Kara Cuma gibi bilinçsiz tüketimi teşvik eden uygulamaların artık herhangi bir ekonomik, çevresel, sosyal fayda sağlamadığını gösteriyor. 

‍