Önümüzdeki 5 yılda yenilenebilir kaynaklar güvenli enerjiye erişimi sağlayabilir mi?

Küresel enerji krizi, yenilenebilir enerjiler için benzeri görülmemiş bir ivmeyi ateşledi. Dünya çapındaki toplam kapasite artışı önümüzdeki beş yıl içinde neredeyse ikiye katlanacak. Bu 5 yılda en büyük elektrik üretim kaynağı olan kömürü geride bırakmak küresel sıcaklık artışını 1,5 °C ile sınırlama olasılığını canlı tutmaya yardımcı olacak.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin neden olduğu enerji güvenliği endişeleri; ülkeleri, fiyatları önemli ölçüde artan ithal fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmak için güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına giderek daha fazla yatırım yapmaya motive etti. Uluslararası Enerji Ajansı'nın (International Energy Agency-IEA) yıllık raporunun son baskısı olan Renewables 2022'ye göre, küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 2022-2027 döneminde 2.400 gigawatt (GW) artması bekleniyor. Bu Çin’in bugünkü tüm enerji kapasitesine eşit bir miktar.

Beklenen bu artış, sadece bir yıl önce yenilenebilir enerji için tahmin edilen büyüme miktarından %30 daha yüksek. Bu durum hükümetlerin yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimimin ne kadar hızlı olduğunu gösteriyor. Rapor, önümüzdeki beş yıl içinde yenilenebilir enerji kaynaklarının küresel elektrik arzındaki artışın %90'ından fazlasını oluşturacağını öngörüyor. Yenilenebilir enerji arzı 2025'in başlarında kömürü geride bırakarak en büyük küresel elektrik kaynağı haline gelecek.

IEA yönetici müdürü Fatih Birol, yenilenebilir kaynakların hali hazırda büyüdüğüne ancak yenilenebilir enerji kaynaklarının ülkelere sunduğu enerji güvenliği avantajları büyümeyi olağanüstü yeni bir aşamalara ittiğine değindi. Ayrıca, önümüzdeki 5 yılda dünyada yapılacak yenilenebilir enerji yatırımlarının geçmiş 20 yılın toplamından fazla olacağının altını çizdi. Birol, mevcut enerji krizini daha temiz ve daha güvenli bir enerji sistemine doğru tarihi bir dönüm noktası olarak yorumladı. Yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaşmasının sürekli ivme kazanması, küresel ısınmayı 1,5 °C ile sınırlamak için kapıyı açık tutmaya yardımcı olmak adına kritik öneme sahip olduğunu yineledi.

Ukrayna'daki savaş, hükümetlerin ve işletmelerin Rusya’nın temin ettiği gazı hızla alternatifleriyle değiştirmeye itti. Özellikle Avrupa'da yenilenebilir enerji kaynakları için belirleyici bir talep artışı gözlemlendi. 2022-27 döneminde Avrupa'da yenilenebilir enerji kapasitesi artış miktarının, enerji güvenliği endişeleri ve iklim hedeflerinin bir araya gelmesiyle önceki beş yıllık döneme göre iki kat daha fazla olacağı tahmin ediliyor.

Avrupa'nın ötesinde, önümüzdeki beş yıl için yenilenebilir enerji yatırımlarının artmasındaki yukarı yönlü revizyon, enerji kriziyle mücadele etmek için önceden planlanandan daha hızlı politikalar ve piyasa reformlarını uygulamaya koyan Çin, ABD ve Hindistan tarafından yönlendiriliyor. Yakın tarihli 14. Beş Yıllık Planı’nın bir sonucu olarak, Çin'in 2022-2027 döneminde yeni küresel yenilenebilir enerji kapasitesindeki genişlemenin neredeyse yarısını oluşturması bekleniyor. Bu arada, ABD Enflasyon Azaltma Yasası, ABD'de yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım için yeni destek ve uzun vadeli görünürlük sağladı.

Şebeke ölçekli güneş enerjisi ve rüzgar tribünleri, ülkelerin önemli bir çoğunluğunda elektrik üretimi için en ucuz seçenekler. Küresel güneş enerjisi kapasitesi, 2022-2027 döneminde neredeyse üç katına çıkarak, kömürü geçecek ve dünyanın en büyük güç kaynağı haline gelecek. IEA raporu ayrıca, tüketicilerin enerji faturalarını düşürmesine yardımcı olan konut ve ticari çatılara güneş paneli kurulumlarının hızlanmasını da öngörüyor. Küresel rüzgar kapasitesi 5 yıllık dönemde neredeyse iki katına çıkarken, denizaşırı projeler büyümenin beşte birini oluşturacak. Arıca, 2027’ye kadar tamamlanması beklenen yatırımlar ile rüzgar ve güneş enerjilerinin, yenilenebilir enerji kapasitesinin %90'ından fazlasını oluşturması öngörülüyor.

Rapor, Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan'daki yeni politikaların 2022-2027 döneminde güneş enerjisi üretimine yapılan yatırımın 25 milyar ABD dolarına kadar artırması beklendiğinden, gereken küresel PV tedarik zincirlerinde çeşitlenme belirtilerinin ortaya çıktığını belirtiyor. Çin bu alanda lider taraf olmaya devam ederken, küresel üretim kapasitesindeki payı 2027'ye kadar %90'dan %75'e düşebilir.

Bunun yanında küresel biyoyakıt talebinin 2022-2027 döneminde %22 artması bekleniyor. ABD, Kanada, Brezilya, Endonezya ve Hindistan, biyoyakıt kullanımında beklenen küresel genişlemenin %80'ini oluşturuyor ve beş ülkenin de büyümeyi desteklemek için kapsamlı politikaları var.

Renewables 2022 raporu bunun yanında, yenilenebilir enerji kapasitesinin tahmin edilenden %25 daha hızlı büyüdüğü bir senaryoyu da olasılıklar arasına alarak küresel gelişimi ortaya koyuyor. Gelişmiş ekonomilerde %25 daha hızlı büyüme, çeşitli düzenleme ve izin zorluklarının üstesinden gelinmesini gerekli kılıyor. Aynı zamanda yenilenebilir enerji ile üretilen elektriğin ısıtma ve ulaşım sektörlerinde yaygınlaştırılmasını hızlandırmak gerekli. Gelişmekte olan ekonomilerde ise yeni projeleri engelleyen politika belirsizliklerinin, zayıf şebeke altyapısının ve finansmana erişim eksikliğinin ele alınması yenilenebilir enerjideki yatırımların artması için gerekli bulunuyor.

Dünya çapında yenilenebilir enerji payının hızla arttığı bir senaryoda kaynakları güvenli bir şekilde yönetmeye ihtiyaç duyuluyor. Bunun sağlanması için tedarik zinciri sorunlarını çözmek, şebekeleri genişletmek ve daha fazla kaynak yönlendirmesi için çaba gösterilmesi gerekiyor. Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki hızlı büyüme, 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşmak için dünyayı daha tutarlı bir plana yaklaştırıyor ve bu da küresel ısınmayı 1,5 °C ile sınırlamak için eşsiz bir şans sunmakta.