Plastik atıkların azaltılması çabaları yetersiz kalıyor

Şirketler kamyonlar dolusu tek kullanımlık plastik ambalaj üretiyor - tek kullanımlık yoğurt kapları, paket yemek kapları, alışveriş torbaları, posterler, streç filmler ve daha fazlası. Bu ürünler her yıl çevreye karışan 19 milyon metrik ton plastik atığın büyük bir kısmını oluşturuyor. Bu nedenle, birçok şirket plastik kirliliği krizini ambalajlarının geri dönüşümünü artırarak ve kullandıkları işlenmemiş malzeme miktarını azaltarak çözmek için belirsiz vaatlerde bulundu.

Ancak yeterince çaba göstermiyorlar.

Hissedar haklarını savunan kâr amacı gütmeyen As You Sow tarafından çarşamba günü yayınlanan yeni bir analize göre, dünyanın en büyük şirketlerinden onlarcası, plastik ambalajların çöpe atılmamasını veya çevreyi kirletmemesini sağlamak için hem hedef hem de eylem konusunda yetersiz kalıyor. Rapora göre çok az sayıda şirketin plastik için sayısal sürdürülebilirlik hedefi var ve olanlar da ya çıtayı çok düşük tutuyor ya da kayda değer bir ilerleme kaydedemiyor - ya da her ikisi birden.

As You Sow'da döngüsel ekonomi yöneticisi ve raporun ortak yazarlarından biri olan Kelly McBee, "Her şirket daha fazlasını yapabilir" dedi. Özellikle de şirketlerin işlenmemiş plastiği geri dönüştürülmüş içerikle değiştirmek yerine kullandıkları plastiği azaltmaya daha fazla önem vermeleri gerektiğini söyledi.

As You Sow, raporu için giyim, gıda ve içecek, ev ürünleri, hızlı servis restoranları ve perakende olmak üzere beş sektörde dünyanın en değerli 225 şirketinin yıllık raporlarını, sürdürülebilirlik raporlarını, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'na yapılan başvuruları ve kamuya açık diğer kaynakları inceledi. Kâr amacı gütmeyen kuruluş bu şirketleri, plastiği atık haline gelmeden önce mümkün olduğunca uzun süre kullanımda tutan bir sisteme atıfta bulunan "plastik ambalaj için döngüsel ekonomi"nin geliştilmesiyle ilgili altı kritere göre değerlendirdi.

Bu kriterler arasında şirketlerin plastik ambalajlarının geri dönüştürülebilirliği, bu ambalajların geri dönüştürülmüş malzemeden yapılıp yapılmadığı ve ne kadarının yeniden kullanılabilir olduğu yer aldı. Ayrıca raporda, şirketlerin plastik kullanımını azaltma ve tüketicilere sattıktan sonra plastik ambalajlarının kullanımından mali olarak sorumlu olmalarını sağlayacak genişletilmiş üretici sorumluluğu (extended producer responsibility – EPR) politikalarını destekleme çabaları da değerlendirildi.

Her şirket, hedefleri ve eylemleri için puanlandırıldı ve bu puanlar birleştirilerek bir harf notu elde edildi. McBee'nin ifadesiyle "eylemin sözlerden daha önemli olduğunu vurgulamak için" ölçülebilir adımlara hedeflerden daha fazla ağırlık verildi.

Hiçbir şirket A alamadı ve sadece dokuzu B aldı. Yarısı F aldı ve neredeyse her sektör "iddiasız veya mütevazı hedefler" ve bunlara ulaşma yolunda "yavaş ilerleme" ile nitelendirildi. En yüksek ortalama puanlara sahip sektörler kozmetik, ev ürünleri, alkollü içecekler ve tüketici elektroniği oldu. En alt sıralarda ise konaklama, kimyasallar ve motorlu taşıtlar yer aldı.

As You Sow plastik krizine katkıda bulunan şirketleri ilk kez mercek altına almıyor. Daha önce 2020 ve 2021'de yayınlanan raporlarda daha küçük bir grup şirket sürdürülebilir ambalajlama taahhütleri açısından değerlendirilmiş ve yeniden kullanım, veri şeffaflığı ve atık yönetimi altyapısına finansal katkı konularında benzer eksiklikler tespit edilmişti.

As You Sow en son raporunda ayrıca, birçoğunun, pilot programları olmasına rağmen çok az şirketin yeniden kullanılabilir ambalaja geçiş için nicel ve zamana bağlı bir hedefi olduğunu tespit etti. Ve ambalaj geri dönüştürme hedefi olan 147 şirketin sadece %15'i bu hedefe ulaşma yolunda ilerliyor.  

Bu bulgular, diğer bazı kuruluşların plastik vaatleri ile eylemleri arasındaki uçuruma ilişkin tespitleriyle de örtüşüyor. Döngüsel ekonomiyi savunan ve kâr amacı gütmeyen Ellen MacArthur Vakfı geçen yıl, plastik döngüselliğini ilerletmek için "küresel taahhüdü" imzalayan şirketlerin 2018'den bu yana işlenmemiş plastik kullanımını azaltma konusunda toplu olarak hiçbir ilerleme kaydetmediğini bildirdi.

Diğer analizler ise çoğu büyük şirketin 2025 yılına kadar plastik geri dönüşümü için kendi koydukları hedeflere ulaşma yolunda ilerlemediklerini ortaya koyuyor.

Valliant, As You Sow'un bulgularının, şirketlerin ilerlemesini hızlandırmak için sadece gönüllü kurumsal taahhütlere değil, hükümet düzenlemelerine duyulan ihtiyacı vurguladığını ifade etti.

McBee, şirketlerin plastik taahhütlerini daha inandırıcı hale getirebilmelerinin tüm yolları arasında en önemli tavsiyenin, doğrudan fosil yakıtlardan üretilen plastiklere atıfta bulunarak, sadece işlenmemiş plastik kullanımını azaltma hedeflerinin ötesine geçmeleri olduğunu söylüyor. Böyle bir hedefi olan şirketler, işlenmemiş plastiklerini geri dönüştürülmüş malzemeyle değiştirme eğilimde olurlar. Bu, döngüselliği artırabilecek bir değişim olarak nitelendirilse de As You Sow'un "kirliliğin temel itici gücü" olarak nitelendirdiği plastiğin aşırı kullanımını ortadan kaldırmıyor.

As You Sow bunun yerine şirketlere "plastik kullanım yoğunluklarını" ya da her bir dolar gelir için kullanılan plastik miktarını azaltmaları çağrısında bulunuyor. Bu, ambalajların daha az yüzey alanına veya daha ince plastik katmanlara sahip olacak şekilde yeniden tasarlanması veya gereksiz plastik ambalaj türlerinin ortadan kaldırılmasıyla gerçekleştirilebilir.

Özellikle, plastik kullanım yoğunluğunu azaltmak net plastik kullanımını azaltmakla aynı şey değil. Bir şirket belirli bir üründen çok daha fazla üretiyorsa, kazandığı dolar başına daha az plastik üretiyor olsa bile toplam plastik ambalaj kullanımı artabilir. En son sürdürülebilirlik raporunda 2022 yılında "yarım milyon metrik ton işlenmemiş plastikten kaçındığını" söyleyen ancak "plastik ambalajların büyümesi" nedeniyle toplam işlenmemiş plastik kullanımını artıran Coca-Cola'nın başına gelen de esasen bu.

McBee, mutlak azaltım hedeflerinin ideal olacağını, ancak yoğunluk hedeflerinin büyüyen işletmelere daha fazla esneklik sağlayabileceğini söyledi. Bu, belki de As You Sow'un hem hissedar hem de savunucu statüsünden kaynaklanan bir pozisyon. Kuruluş, büyük şirketlerin hisselerini satın alıyor ve hisse sahipliğini ya doğrudan yöneticilerle pazarlık yapmak ya da çevresel uygulamalarla ilgili kararlar almak için bir koz olarak kullanıyor. Bir savunucu grup olarak As You Sow, şirketlerin en sağlam çevre politikalarını benimsemelerini istiyor. Bir hissedar olarak McBee, As You Sow'un "bu şirketlerin başarısına finansal olarak yatırım yaptığını" söyledi.

Beyond Plastics'ten Valliant, plastik yoğunluğu hedefleri fikrine karşı çıkarak "hayatlarımıza, gezegenimize ve bedenlerimize daha fazla plastik sokmayan bir çözüm" çağrısında bulundu. "Grist'e verdiği demeçte "günün sonunda genel olarak daha az plastiğe ihtiyacımız var" dedi.

Her iki durumda da hem McBee hem de Valliant, şirketlerin yeniden kullanılabilir ambalajlara ve ambalajsız ürün formatlarına (örneğin plastik şişeye konması gerekmeyen konsantre sabun tabletleri) daha fazla yatırım yapması gerektiği konusunda hemfikir. Valliant, plastiğin geri dönüştürülmesinin, toksisitesini artırdığını gösteren araştırmalar göz önüne alındığında, geri dönüştürülmüş ambalaj yerine yeniden kullanılabilir ambalaja öncelik verme ihtiyacının özellikle önemli olduğuna dikkat çekti.  

As You Sow'un şirketlere yönelik diğer tavsiyeleri arasında plastik ürünlerdeki toksik kimyasalların ortadan kaldırılması; esnek ve çok katmanlı plastik ambalajların (patates cipsi poşetlerinde kullanılan plastik gibi) kullanımının aşamalı olarak kaldırılması veya önemli ölçüde azaltılması ve geri dönüşüm altyapısına, ürettikleri plastik ambalaj miktarıyla orantılı mali katkılarda bulunulması yer alıyor. Rapor, bu önlemlerden bazılarını teşvik etmek için şirketlerin CEO ücretlerini döngüsellik için temel ölçütlerle uyumlu hale getirmelerini öneriyor. Ellen MacArthur Vakfı'na göre Mars ve Coca-Cola gibi bazı şirketler bunu yapmaya başlıyor.

Plastikler konusunda hareketsiz kalmanın çevresel maliyetleri yeterince ikna edici değilse belki de yasal, düzenleyici ve itibar maliyetleri ikna edicidir. Şirketler daha agresif davranmayarak, kendilerini eyalet başsavcılarının soruşturma ve davaları ile tüm plastik kategorileri için giderek yaygınlaşan yasak ve kısıtlamalara maruz bırakıyor olabilirler. Ayrıca, çevre savunucularının dünyanın her yıl ürettiği plastik miktarına bir sınır getireceğini umdukları Birleşmiş Milletler'in küresel plastik anlaşması da var.

Plastik konusunda daha güçlü adımlar atılması tüketicileri de yatıştırabilir. McBee'ye göre müşteriler plastik kirliliği gibi "muğlak" bir konuyu giderek artan bir şekilde bundan sorumlu olan şirketlerle ilişkilendiriyor. "Fark yaratan ve yaşamak istedikleri dünyanın yaratılmasını kolaylaştıran şirketleri desteklemek için ellerinden geleni yapıyorlar" dedi.

Bu içerik orijinal kaynağından çevrilmiş ve derlenmiştir. Orijinal kaynağa buradan ulaşabilirsiniz.